Page 16 - Boşnak Dünyası Gazetesi Mayıs 2019

MAYIS 16
www.bosnakdunyasi.com 2019

liyordu. Ancak bu yeterli değildi. Çün- pimiz Boşnağız. Sadece dinimiz bir ol- kollamış ve korumuşlardır.
kü bir toplumda bir gerçeğin yaşam duğu için değil, asırlardır aynı ülkede ve O günlerde Avrupa’da egemen
alanı bulabilmesi, fonksiyonel hale aynı devlette birlikte yaşadığımız için, olan anlayış “guest region revues reli-
gelebilmesi için gerçeğin çok kişi ta- ikincisi aynı gelenek ve göreneklere sa- gios” yani “hükümdarlık kimdeyse din
rafından benimsenmesi, sahiplenmesi hip olduğumuz için. de onundur”la ifade edilecek anlayı-
gerekiyor. şı kabul etmemişlerdir. Bu yüzden o
Osmanlılar, Bosna’nın fethinin ar- Sancaklıların Güney Slavların bir dönemde hem Hırvatlar, hem Sırplar,
dından ilk iş olarak bir sayım yapmış kolu olduğu yönünde iddialar, dü- hem Macarlar hatta Papa tarafından
ve mevcut durumu kayıt altına almış- şünceler var. Bu konuda ne dersi- eleştirilmiş ve şikayet edilmişlerdir. Ül-
lardır. Bildiğimiz üzere Osmanlı İm- niz? kelerinde inanmayanlara ve farklı farklı
paratorluğu kendinden önce hüküm inananlara yaşam hakkı tanıdıkları için
sürmüş Arap, Selçuk ve Bizans İmpa- Bizim coğrafyamızda safkan hiçbir eleştiriliyor, baskı görüyorlardı. Bu
Kimdir bu ratorluğu’nun tarihi mirasını, devlet ırk, ulus yok. Ben bizim Bosna’nın nü- eleştirilere Bosna hükümdarlarının du-
tecrübelerini devralmış; toplum ve fus yapısından örnek vereyim. Nüfusun ruşunu örneklemesi bakımından Bosna
Boşnaklar? devlet organizasyonu konusunda bu %30’u İlir kökenli, %20’si Cermen kö- kralı Tvrtko’nun kendisine ülkesindeki
üç imparatorluğun 1200 yıllık tecrübe- kenli, %30’u Slav kökenli, diğer %20’si Ortodokslara, Heretiklere vs. yaşam
1990’ların başında Bosna Her- lerini özümsemiş ve mükemmel işle- ise muhtelif halklara mensup gruptan hakkı tanıdığı için eleştirel mektup gön-
sek’te siyasal hayatta Boşnaklar adına yen bir bürokratik sistem kurmuştur. oluşuyor. Bakın Balkanlardan hiçbir deren Papa’ya gönderdiği cevabi mek-
öne çıkan üç isim vardı. Alija İzetbe- Osmanlıların yaptığı bu ilk sayım- halk için saf bir ırktan söz edilemez. tubunda; “Kutsal peder doğrudur, be-
goviç, Bilge Kral. Adil Zülfikarpasiç, da, Bosna Hersek’te Boşnak adını Slav ırkı da dahil. Bu coğrafyada yaşa- nim ülkemin doğusunda Ortodokslar,
namıdiğer Boşnak. Muhamed Filipo- verdikleri tek bir halkı kayıt altına al- yan bizlerin ortak bir dili var o da Slav batısında Katolikler, orta bölgesinde
viç, Bosna’nın ruhu. mışlardır. Bu sayımla ilgili sicil defter- dili. Ancak bu ortak dil bizim hepimizin Krstiyanlar-Bogumiller yaşar. Fakat on-
2015 yılında kurulan Bosna Sancak lerindeki kayıtlarda kimileri Bogumil, “Slav” kökenli olduğumuz anlamına ların hepsi inançlı insanlar, kendi gele-
Akademik Kültür ve Tarih Vakfı, 2017 kimileri Ortodoks, kimileri Katolik gelmiyor. Güney Slav ırkına ait olup nekleri doğrultusunda hepsi inançlılar.
yılında Bosna Hersek Devleti Başkan- olarak kayda girse de hepsi Boşnya- olmadığımız konusuyla kafanızı yorma- Onların hükümdarı olarak benim göre-
lık Konseyi üyesi Bakir İzetbegoviç’in ni, yani farklı inançları olan Boşnaklar yın, aklınız karışmasın. neden Güney vim, onların din ve inanç özgürlüklerini
“Babam Alija İzetbegoviç” başlıklı olarak adlandırılmışlardır. Slav olmalıymışsınız ki? Onların sizden ve haklarını tesis etmek ve korumaktır.
konferansına ev sahipliği yapmıştı. Bununla neyi anlatmak istiyorum? üstün bir tarafı mı var? Onların örneğin O dönemin Katolik Avrupa’sında
Vakıf kuruluş aşamasında, 2014 Türk belgelerinde Türklerin Bos- kuzeydekilerden, Tatarlardan, Türkler- böyle bir şey yazmak imkansız gibi bir
yılında Adil Zülfikarpaşiç Vakfı ku- na’ya geldiklerinde buldukları duru- den veya bir başkasından neden daha şeydi. Avrupa’daki o dönemin hakim
ruluşu olan “Boşnak Enstitüsü”nü zi- mu eksiksiz kayda aldıklarını ve bu üstün, daha iyi olsunlar ki? anlayışı, Katolik olamayan tüm unsur-
yaret etmiş ve işbirliği sonucu olarak belgelerin bizim tarihimizi öğrenme- Bugün bizim sahip olduğumuz ka- ları temizlemek gerekir. Arapları, Mu-
2018 yılında icra kurulu başkanvekili miz açısından yegane doğru kaynak nımızın yapılan DNA analizlerinde, ki sevileri, Ortodoksları vs. hepsini temiz-
olan Fahrudin Rizvanbegoviç “Avru- olduklarını görmekteyiz. Tarihimizle İsviçre’deki enstitü için yapılmış bir lemek gerekir şeklindeydi.
palı Müslümanlar: Boşnaklar” başlıklı ilgili manastırlarda papazların tuttuk- çalışmadır, bizim bu sonuçlara göre İlir Bu yüzden bizim ortaçağ Bosna
bir konferans için Türkiye’ye gelmiş- ları kayıtlar, günlükler gibi ideolojik ve olmamız lazım gerekir. Oysa İlirler tarih Devleti’nden devraldığımız büyük mi-
ti. Bosna Sancak Akademik Kültür sahte sayılan kaynaklar da vardır ki sahnesinden silineli çok asırlar geçti, ki ras, hoşgörü ve tolerans geleneğidir.
ve Tarihi Vakfı temellerinin atıldığı bunlar kesinlikle belge vasfı taşıma- bugün biz onların dilini bile bilmiyoruz. İkinci devraldığımız miras, Bosna’nın
dönemde 2011 yılında da Muhamed maktadır.” İşin özü şudur; siz Boşnaksınız. Hangi savunulması, korunması gereğidir.
Filipoviç’i “Biz Boşnaklar Kimiz” baş- etnik kökenden gelirseniz gelin siz Boş- Bakın o dönem Bosna üzerinde
lıklı konferans için İstanbul’a davet naksınız. Bakın size örneğin Sırpların haçlı seferleri düzenlenmiştir. Dönemin
etmişti. kim olduklarını söyleyeyim. Onların ya- Sırp, Hırvat, Zeta, Macar hükümdarları
1961 yılında Eski Yugoslavya’da rısı Vlah (Ulah) halkı, etnik olarak Vlah hepsi Bosna’ya saldırdılar, savaşlar dü-
Boşnaklar ne “Boşnak” ne de “Müs- ki yakın zamanlara kadar Romence ko- zenlemişlerdir. Bu saldırılara karşı Bos-
lüman” olarak tanınmıyordu. Kendi- nuşurlardı. Diğer yaklaşık yarısı (Cin- na’yı ister Katolik, ister Ortodoks ister
lerini nüfus sayımında “seçimini ya- car) Tsintsar yine kendi dillerine sahip Bogumil olsun tüm Boşnaklar (Boşn-
pamamış” olarak belirtmek zorunda otantik bir halk. Çok küçük bir bölümü yaninler) savunmuşlardır. Bu savun-
kalıyorlardı. Böyle bir dönemde Fili- ise, hani o sarışın bıyıklara sahip Sırplar malarında genelde başarılı olmuşlardır.
poviç genç bir bilim adamı olarak da- var ya belki onlar “Slav” olabilir. Siz de Bosna’ya karşı 1054 yılından itibaren
vet edildiği bir konferansta söz alarak Sancak’ta benim dolaştığım bölgelerde, altı tane savaş yürütülmüş olmasına
“Siz kabul etseniz de etmezseniz de örneğin Sjenitsa’da hiç sarışın insana rağmen hiçbir zaman yenilmemiş ol-
Bosna’da Boşnak halkı var ve var ol- rastlamıyorsunuz. duğunu biliyoruz. Şunun altını çizelim;
maya devam edecektir” diyebilen bir bizim için ortaçağ Bosna Devleti’nin
kişiydi. Vakfın İstanbul’da organize Ortaçağdaki Bosna devletinin bu- önemi ortaçağda diğer komşularımız-
ettiği bu konferanstan bazı hatırlatma- günkü Boşnak ulusal kimliği üzerin- dan daha güçlü bir devlete sahip oldu-
lar yapmak istiyorum. de nasıl bir etkisi vardır? ğumuzun ispatı olarak bunu bilmemiz
gerekir. Bakın Hırvatlar 1192 yılında,
Filipoviç; Ortaçağdaki Bosna Devleti’nin bi- Sırplar 1389 yılında Kosova’da dev-
zim için önemi çok büyüktür. Neden? letlerini kaybetmişlerdir. Oysa ortaçağ
“Biz Boşnaklar tarihimizin uzun Çünkü ortaçağdaki Bosna Devleti bu- Bosna Devleti’ni biz 1463 yılında kay-
ve çok zorlu geçen son tarihi dö- günkü Bosna Hersek sınırları içinde ve bettik. Hırvatlardan yaklaşık 200 yıl
nemlerinde; ki bu dönemlerde biz Bosna’nın dini anlamda henüz kimliğini sonra, yani bizim devletimiz onlardan
Avusturya-Macaristan'ın yönetimini, seçmediği tek bir dinin hegemonyasına daha uzun ömürlü ve daha güçlü kimliği
Sırbistan'ın yönetimini, Sırp Hırvat girmediği bir dönemde kurulmuştur. O olan devletti.
yönetimini, II. Dünya Savaşı sonrası Kendisine sorulan sorulara verdiği yüzden o devlet en başından beri çok Üçüncüsü bu devletimiz ve kimli-
Komünist yönetimini yaşadık ve bu cevaplar: dinli devletti. Kendi toprakları üzerin- ğimiz bizim için çok önemli. Çünkü biz
dönemlerde tarihimizi yorumlama ko- de birçok dine mensup değişik gruplar o devletin mirasının gerçek mirasçıla-
nusunda kararlı davranmadık. Ayrıca Sancak’taki Müslümanlarla, Bos- yaşıyordu. Bosna Devleti bildiğiniz gibi rıyız. Çünkü bugün de öyle bir devlet
bunu nasıl yapabileceğimizi, kim oldu- na’daki Müslümanlar aynı ulusal 8. yüzyılda, Sırp Devleti’nden önce istiyoruz. O devletin tolerans/hoşgörü
ğumuzu, ne olduğumuzu da bilmiyor- kimliğe sahip midir? kurulmuş ve tüm tarihi boyunca onun geleneğinin mirasçılarıyız. Devletin sa-
duk. kralları, hükümdarları vs. genelde hal- vunulmasının, birlikte savunulmasının
Bakın bizde bazı kişiler bunları bi- Kesinlikle evet. Biz aynı halkız. He- kın bu çok dinli yapısını, din hürriyetini mirasçılarıyız.